Strona główna
Rozmowa o polskich seniorach z prof. nadzw. dr hab. Ewą Kucharską, kierownikiem Katedry Gerontologii, Geriatrii i Pracy Socjalnej Akademii Ignatianum w Krakowie, lekarzem chorób wewnętrznych, specjalistą reumatologiem
Starzenie się jako wyzwanie
Rozmowa o polskich seniorach z prof. nadzw. dr hab. Ewą Kucharską, kierownikiem Katedry Gerontologii, Geriatrii i Pracy Socjalnej Akademii Ignatianum w Krakowie, lekarzem chorób wewnętrznych, specjalistą reumatologiem
- Przeciętny polski senior mieszka samotnie i marzy tylko o jednym: aby niewielka emerytura wystarczyła na opłaty, wyżywienie i leki. Jakość życia polskiego emeryta jest więc znacznie niższa niż np. emerytowanych Niemców, którzy nie martwią się, za co ugotować obiad, mają zapewnioną znakomitą opiekę medyczną; co więcej - jeżdżą po świecie i do późnej starości rozwijają się intelektualnie.
- Jakość życia jest pojęciem o wielu znaczeniach. Można traktować je w sposób obiektywny bądź subiektywny. Na jakość życia mają wpływ czynniki zewnętrzne i wewnętrzne. Zewnętrzne ustanawia społeczność, w której żyjemy - czy mamy na przykład dostęp do opieki medycznej, programów zdrowotnych, do określonych usług społecznych i socjalnych. Ale istnieją również czynniki wewnętrzne, subiektywne, które możemy odczuwać jako między innymi możliwość podróżowania, uczestnictwo w kulturze, sztuce. Każdy oczywiście chciałby się pomyślnie starzeć czyli ważne jest nie tylko dobre zdrowie, odpowiednie warunki materiale, opieka i pomoc, ale też uczestnictwo w życiu rodzinnym i społecznym. Badania naukowe dowiodły, że istnieje ścisła zależność pomiędzy stopniem rozwoju danego kraju a jakością życia seniorów. Rzeczywiście, na tle życia emerytów niemieckich jakość życia polskich seniorów kształtuje się raczej na średnim poziomie.
- Można to zmienić?
- To trzeba zmienić. I wiele się robi w tym kierunku. Społeczeństwo się starzeje, przecięty czas długości życia kobiet i mężczyzn nie tylko w Krakowie i Małopolsce, ale w całej Europie znacznie się wydłuża, więc nasi decydenci powinni być przygotowani do opieki nad osobami starszymi. W Krakowie powstają Centra Aktywności Seniorów, gdzie mogą oni spędzać wolny czas, korzystać z różnorodnych zajęć - artystycznych, fizycznych, rekreacyjnych - rozwijać się intelektualnie, a także działać na rzecz innych ludzi. Takie czynne życie opóźnia proces starzenia.
- Ale go nie zatrzyma.
- Niestety, starzenie to naturalny proces, dokonujący się z wiekiem, prowadzący do spadku aktywności biologicznej organizmu i zaburzeń homeostazy w zakresie poszczególnych układów i narządów. Obejmuje on zmiany biologiczne, ale też psychiczne, duchowe i społeczne. Dla podniesienia jakości życia istotne jest zrównoważenie opieki zdrowotnej z opieką socjalną i społeczną.
- Do tego potrzebni są fachowcy, którzy potrafią to robić.
- Mamy coraz więcej takich fachowców. W wielu polskich uczelniach kształci się dziś asystentów seniorów i osób niepełnosprawnych, którzy mogą w sposób profesjonalny pomagać osobom starszym w codziennym życiu, stając się jak gdyby łącznikami pomiędzy nimi, ich rodzinami i innymi instytucjonalnymi formami opieki. Także w Akademii Ignatianum kształcimy przyszłych asystentów seniorów. Edukujemy ludzi przygotowanych do opieki nad seniorem, a jednocześnie potrafiących ich rozwijać intelektualnie i aktywizować fizycznie.
- Słabym punktem pozostaje jednak opieka medyczna nad seniorem.
- Człowiek starszy wymaga rzeczywiście zupełnie innej formy pomocy medycznej niż młody. Wizyta w gabinecie lekarza i cykl diagnostyczno-terapeutyczny muszą być dłuższe. Zakontraktowane procedury, których musimy się trzymać, utrudniają dostosowanie przebiegu wizyty do potrzeb starszych pacjentów. Nie ma więc wydłużonych wizyt czy też innych, specjalnych procedur dla seniorów. Ponadto bardzo trudne i kłopotliwe, zwłaszcza dla seniorów ograniczonych ruchowo, są wizyty u różnych lekarzy, w różnych, nierzadko odległych od siebie poradniach. Dlatego w Krakowie powstaną zintegrowane ośrodki opieki nad seniorem, których założeniem jest sprawowanie kompleksowej opieki medycznej, a także pomoc socjalna i społeczna.
- Wiadomo już, gdzie takie ośrodki powstaną?
- Z informacji, jakie posiadam, wynika, że docelowo w każdej dzielnicy. Na przykład obecnie na potrzeby centrum zintegrowanej opieki rozbudowywany jest budynek Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego w Prokocimiu. Intensyfikacja opieki medycznej nad seniorami jest bardzo ważna. W Małopolsce jest tylko 34 geriatrów, 6 oddziałów geriatrycznych i 160 geriatrycznych łóżek. Aby dostać się do poradni geriatrycznej, trzeba czekać w długiej kolejce.
- W poniedziałek 4 kwietnia w Akademii Ignatianum odbędzie się ogólnopolska konferencja na temat jakości życia polskiego seniora. Jakie główne problemy będą jeszcze omawiane?
- Celem konferencji jest zwrócenie uwagi na wiele aspektów życia osób starszych, stąd spotkanie będzie miało charakter interdyscyplinarny. Będziemy się starali pokazać sens życia seniorów i czynniki, które wpływają na ich poczucie do-brostanu oraz pozytywnej samooceny. Warto pamiętać, że człowiek, który ma poczucie dobrej jakości życia, może więcej wnieść do społeczeństwa, a społeczeństwo może więcej z niego czerpać. Będziemy rozmawiać między innymi o jakości życia jako kategorii etycznej, o jego duchowym wymiarze, a także o prawnej ochronie osób starszych i jej wpływie na kształtowanie się postaw moralno-społecznych, ponadto o odżywianiu seniorów i aktywności - nie tylko fizycznej. Podsumowując, problemy seniorów będziemy rozpatrywać na konferencji w skali mikro, mezo i makro.
- Co to oznacza?
- Skala mikro - czyli z punktu widzenia osoby starszej, jej problemów, takich jak samotność, finanse, ograniczona dostępność do opieki socjalno-medycznej, ograniczona aktywność funkcjonalna, trudności w realizacji potrzeb duchowych, małe zaangażowanie środowiska i rodziny. Skala mezo to płaszczyzna rodziny seniora - trudności w adaptacji rodziny do obecności w domu starszego człowieka, trudności w zaakceptowaniu zmian jego mentalności, problemy mieszkaniowe, ograniczone możliwości pracy zawodowej członków rodziny ze względu na sprawowanie opieki nad seniorem. W końcu skala makro - czyli, jak władze muszą się przygotować do udźwignięcia ciężaru coraz starszego społeczeństwa, a więc konieczność zwiększenia nakładów finansowych na opiekę medyczno-socjalną, przystosowanie obiektów użyteczności publicznej do obsługi osób starszych i niepełnosprawnych. Warto podkreślić także rolę rodziny jako podstawowej komórki społecznej, a także konieczność holistycznego podejścia do osoby starszej, co staje się gwarancją poprawy jakości życia seniorów. Rosnąca liczba osób starszych w społeczeństwie i rosnące w związku z tym potrzeby pomocy i opieki, stanowią bardzo poważne wyzwanie dla polityki społecznej.
Rozmawiała Dorota Dejmek
Źródło: DZIENNIK POLSKI, SOBOTA–NIEDZIELA, 2–3 KWIETNIA 2016
